چک و انواع چک
بعد از افتتاح حساب جاری در بانک، بانک‌ها با توجه به اعتبار حساب‌های حقیقی (شخصی) یا حقوقی (سازمانی) برای اشخاص دسته چک صادر می‌کنند که دسته چک صادر شده با تعداد برگه‌های مختلف از حداقل ۱۰ برگ قابل تهیه است. هر برگه چک یک اوراق بهادار است که دارنده حساب در بانک به نام گیرنده (به حواله کرد)، آن را صادر می‌کند که طی آن مبلغی مشخص (مبلغ درج شده در آن) در تاریخ مشخص (تاریخ سررسید) پرداخت میشود. هر برگه چک برای دسته چک شخصی با امضای شخص حقیقی و برای دسته چک حقوقی با مهر و امضای اعضای موظف سازمان دارای اعتبار میشود
انواع چک
طبق ماده ۱ قانون چک، انواع چک به شرح زیر وجود دارد.
۱- چک عادی
۲- چک تایید شده
۳- چک تضمین شده
۴- چک مسافرتی
چک عادی و چک تایید شده توسط دارنده حساب و چک تضمین شده و مسافرتی توسط بانک صادر می‌شوند. در ادامه به معرفی هر کدام از انواع چک می‌پردازیم.
۱- چک عادی: چک عادی چکی است که توسط دارنده دسته چک به نام دریافت کننده صادر میشود. در بیشتر معاملات، دریافت کننده به اعتبار شخص صادر کننده یا به اعتبار حساب آن، چک را دریافت می‌کند. در واقع در چک عادی دریافت کننده به جز ضمانت پرداخت کننده تضمینی برای پاس شدن چک دریافتی خود ندارد.
چک‌های عادی بعد از صدور می‌توانند وضعیت‌های مختلفی (پاس شده، پاس نشده، انتقالی، تضمینی و…) داشته باشند که در نرم افزار حسابداری حسابگر شرکت شایگان سیستم با ثبت اطلاعات مربوط به چک های دریافتنی و پرداختنی می توانید تمامی وضعیت های چک را ثبت و مدیریت نمایید. در مقاله دفتر چک تمامی وضعیت‌های چک، دفتر چک دریافتنی، دفتر چک پرداختنی و چک اول دوره در حسابگر شرح داده شده است.
طبق ماده ۳ قانون چک، صادر کننده چک باید در زمان سررسید، به میزان مبلغ درج شده روی چک در حساب خود وجه نقد داشته باشد و نباید وجهی را که به اعتبار آن چک صادر کرده از بانک خارج کند. طبق این ماده، چک صادر شده نباید قلم خوردگی در متن یا اختلاف در مندرجات و امثال آن داشته باشد. همچنین باید امضای دارنده حساب در بانک با امضای درج شده در چک مطابقت داشته باشد.
دارنده چک در زمان سر رسید چک یا بعد از آن می‌تواند با مراجعه به بانک جهت وصول چک اقدام نماید. در صورتی که مبلغ چک به صاحب چک پرداخت نشود، بانک در برگ مخصوصی که مشخصات چک و اطلاعات دارنده حساب در آن درج شده است دلایل پرداخت نشدن چک را ثبت و بعد از مهر و امضا آن را در اختیار دارنده چک قرار دهد. در این صورت دارنده چک می‌تواند از طریق شکایت کیفری اقدام نماید و طبق ماده ۷ قانون چک، صادر کننده چک که طبق ماده ۳ مرتکب تخلف شده باشد به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال و حسب مورد پرداخت جزای نقدی معادل یک چهارم تمام وجه چک یا یک چهارم کسر موجودی هنگام ارائه چک به بانک محکوم خواهد شد.
طبق ماده ۱۱ قانون چک در صورتی که دارنده چک برای وصول چک تا شش ماه بعد از تاریخ صدور آن به بانک مراجعه یا تا شش ماه بعد از صدور گواهی عدم پرداخت شکایت ننماید، دیگر حق شکایت کیفری را نخواهد داشت.
۲- چک تایید شده: چک تایید شده چکی است که توسط دارنده دسته چک به نام دریافت کننده صادر و بانک آن را تایید می‌کند. در چک تایید شده، با توجه به موجودی حساب دارنده حساب، پرداخت آن توسط بانک تایید میشود. در واقع بانک مبلغ درج شده روی چک را بعد از تایید از حساب دارنده آن مسدود و مبلغ مورد نظر را فقط به دارنده چک در زمان سررسید پرداخت می‌نماید.
۳- چک تضمین شده: برای صدور چک تضمین شده نیاز به داشتن دسته چک نیست و همانطور که گفته شد این نوع چک توسط بانک صادر میشود و دارنده حساب در هر زمان با مراجعه به بانک می تواند درخواست صدور این نوع را داشته باشد. در این نوع چک از حساب پرداخت کننده مبلغی در وجه دریافت کننده توسط بانک صادر میشود و بانک پرداخت این وجه را تضمین می‌کند. توجه داشته باشید که این نوع چک با پول نقد تفاوتی ندارد و طبق قانون چک‌های تضمین شده قابل مسدود شدن نیستند.
۴- چک مسافرتی: با توجه به تعریف چک مسافرتی در ماده ۱ قانون چک، چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هر یک از شعب بانک توسط نمایندگان و کارگزاران آن پرداخت می‌گردد.
